nop

Câu 12: Vắc xin, đặc tính cơ bản của vắc xin:
*Khái niệm: Vắc xin là chế phẩm sinh học chứa kháng nguyên có thể tạo cho cơ thể một đáp ứng miễn dịch và được dùng với mục đích phòng bệnh hoặc với mục đích khác.
*Các đặc tính cơ bản của vắc xin:
- Tính mẫn cảm:
+ Là khả năng gây ra đáp ứng miễn dịch dịch thể hoặc tế bào hay cả hai.
+ Tính sinh miễn dịch phụ thuộc vào kháng nguyên và cơ thể nhận kích thích.
+ Phụ thuộc vào tính lạ của kháng nguyên, con đường đưa kháng nguyên và cơ địa của mỗi cơ thể động vật.
- Tính kháng nguyên hay tính sinh kháng thể:
+ Một vắc xin khi đưa vào cơ thể phải có khả năng kích thích cơ thể sinh ra kháng thể.
+ Yếu tố gây bệnh có thể có nhiều epitop khác nhau.
+ Epitop quá nhỏ (Hapten) không có tính sinh kháng thể, muốn chúng sinh kháng thể cần đổi chúng thành có tính kháng nguyên bằng cách kết hợp chúng với một protein mang tải vô hại.
- Tính hiệu lực:
+ Là khả năng bảo hộ động vật sau khi được sử dụng vắc xin.
+ Một vắc xin đưa vào cơ thể, nhiều kháng thể được tạo ra nhưng không phải loại nào cũng có hiệu lực tức là tiêu diệt được nhiều yếu tốt gây bệnh.
+ Do yếu tố gây bệnh có nhiều epitop khác nhau nên trong bào chế vắc xin trước tiên phải làm sao cho đáp ứng miễn dịch chống lại những epitop thiết yếu.
+ Trong nghiên cứu sản xuất vắc xin hiện nay người ta cố gắng phân lập những kháng nguyên hay epitop thiết yếu để làm cho vắc xin được thuần khiết và tiến tới có thể tổng hợp được chúng.
- Tính an toàn: đây là đặc tính rất quan trọng:
+ Sau sản xuất vắc xin phải được cơ quan kiểm định nhà nước kiểm tra về vô trùng, thuần khiết và vô độc:
Vô trùng: không được nhiễm các vsv khác.
Thuần khiết: không được lẫn các thành phần kháng nguyên khác có thể gây ra các phản ứng phụ.
Vô độc: liều sử dụng phải thấp hơn rất nhiều so với liều gây độc.
+ Vắc xin phải được thử tính an toàn trong phòng thí nghiệm, thực địa, ở quy mô nhỏ và đại trà.
+ Tần suất, mức độ nặng nhẹ của các phản ứng phụ nếu có phải được xác định trước khi được đem ra dùng chung nhưng vẫn phải được theo dõi cẩn thận.
Câu 13: Vắc xin thế hệ mới.
*Khái niệm: vắc xin được gọi là vắc xin thế hệ mới phải là thành phẩm của một quy trình có sự can thiệp, sử dụng, thao tác của công nghệ gen.
*Nguyên lý:
- Trong một loại vắc xin, yếu tố quyết định tính sinh miễn dịch chính là phần protein đặc biệt có trên bề mặt của vsv gây bệnh.
- Thành phần của protein này được gọi là kháng nguyên và do 1 hay 1 số gen có trong hệ gen của vsv gây bệnh quyết định tổng hợp nên.
- Những gen chịu trách nhiệm tổng hợp protein kháng nguyên được gọi là gen kháng nguyên.
- Nếu tách gen kháng nguyên khỏi vật liệu di truyền của vsv và ghép vào 1 hệ thống plasmid vevtor thích ứng thì gen kháng nguyên này vẫn hoạt động bình thường và phân tử protein kháng nguyên được tổng hợp ra vẫn có thể có tính sinh miễn dịch.
- Chế phẩm protein kháng nguyên được tạo ra bằng công nghệ gen như thế gọi là vắc xin thế hệ mới.
*Phân loại: vắc xin thế hệ mới có nhiều loại, căn cứ vào nguồn kháng nguyên nhân lên được hay không nhân lên trong cơ thể động vật người ta chia kháng nguyên thế hệ mới làm 2 dạng:
- Vắc xin có kháng nguyên sống được nhân lên:
+ Vắc xin tái tổ hợp có vector dẫn truyền.
+ Vắc xin ADN
+ Vắc xin xóa gen độc
- Vắc xin có kháng nguyên không nhân lên:
+ Vắc xin chứa kháng nguyên là protein sản xuất bằng kỹ thuật gen.
+ Vắc xin ăn được
+ Vắc xin peptit tổng hợp.

-- Vacxin thế hệ mới

Phương pháp

DNA vaccine là một trong hai hướng ứng dụng chính của ADN tái tổ hợp. Vậy các bước sản xuất DNA vaccine tiến hành tương tự như kỹ thuật AND tái tổ hợp.


Bước 1: Tách dòng gen từ chủng gây bệnh
Bước 2: Chuyển gen vào plasmide tạo ADN tái tổ hợp
Bước 3: Chuyển ADN tái tổ hợp vào chủng vi khuẩn để sản xuất
Bước 4: Thu ADN tái tổ hợp từ vi khuẩn và tinh sạch
Bước 5: Chuyển ADN tái tổ hợp vào sinh vật chủ

Cơ chế hoạt động
Một plasmid chứa gen biểu hiện protein quan tâm dưới sự điều khiển của promoter thích hợp được tiêm trực tiếp vào cơ thể qua da hoặc bắp cơ.Sau khi plasmid được hấp thụ, protein nội sinh sẽ được sản sinh và một quá trình nội bào sẽ chế biến nó thành một peptid kháng nguyên nhỏ bởi protease của cơ thể.Các peptid này sau đó được đưa tới lưới nội chất bởi màng liên hợp. Trong lưới nội chất nó gắn với phân tử MHC I(hệ thống trình điện kháng nguyên). MHC I sẽ trình diện peptid kháng nguyên ra bề mặt tế bào .Tiếp theo CD8 T kết hợp phức hệ phù hợp thành CTL chúng được gọi là tế bào miễn dịch trung gian.CTL ức chế virus thông qua thông qua hai thoái hóa tế bào đích và không thoái hóa như sản xuất ra Cytokin hoạt hóa B cell sản sinh kháng thể.
Protein ngoại bào được trình diễn bởi MCH II thông qua APC  được CD4 T nhận biết dẫn đến kích thích B cell sản ra kháng thể. Cơ chế này cũng tương tự như ở các loại vaccine truyền thống.